Çanakkale Savaşları Enstitüsü’nden iki dev eser

Çanakkale Savaşları Enstitüsü, kuruluşunun 6’ncı yıl dönümü ve 10 Ağustos Anafartalar Zaferi’nin 109’uncu yıl dönümü anısına Çanakkale Savaşları’nda Türk literatürüne büyük katkı sağlayan iki dev eser hazırladı.

1915 yılına ait birinci el askerî kaynak olan bu eserler, içerisinde yer alan tarihsel verilerle Çanakkale Savaşları ile ilgili bilinmeyen veya yanlış bilinen konuları ortaya çıkarıyor. Aradan geçen 100 yıldan fazla süre sonra bu askerî belgeler, tozlu raflardan ilk kez gün yüzüne çıkıyor. Bu iki eser de Çanakkale cephesinde Türk tarafına ve İngiliz tarafına ait yeni ve rafine bilgi sağlarken Atatürk biyografisi için de aynı niteliği haizdir. Atatürk imzalı ve ilk kez yayımlanan emirlerin yer aldığı bu eserler, konu ile ilgili çalışan yerli ve yabancı araştırmacıların kütüphanelerinde bulunması gereken kült eser niteliğindedir. Çanakkale Savaşları Enstitüsü; bu iki eseri yayına hazırlayanlara, yayımlanmasına destek olan Çanakkale Valiliği, Türk Şehitlikleri İmar Vakfı, Akıncı Taktik AŞ ve Esetron firmalarına teşekkür etti. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’Ü TARİH SAHNESİNE “ANAFARTALAR KAHRAMANI” OLARAK ÇIKARAN ANAFARTALAR GRUBU KUMANDANLIĞI SIRASINDAKİ FAALİYETLERİNİ KAPSAYAN HARP CERİDELERİ YAYIMLANDI. 8 Ağustos 1915 gecesi saat 23.30’da 19’uncu Fırka karargâhından “Şimdi Çamlıtekke’ye hareket ediyorum.” diyerek 19’uncu Fırka Kumandanı olarak son emrini veren Miralay Mustafa Kemal Bey [ATATÜRK], 8 Ağustos’u 9 Ağustos’a bağlayan gece saat 01.30’da Çamlıtekke’ye gelerek Anafartalar Grubu Kumandanlığını teslim almıştı. 6 Ağustos’ta başlayan İngiliz taarruzu bu kritik iki günde hızlı bir şekilde ilerlediğinden cephede bir kaos hâkimdi. Karargâha gelen Anafartalar Grubunun yeni kumandanının ilk işi, İngiliz taarruzunun ne kadar ilerlediğini daha iyi anlayabilmek adına erkânıyla beraber gözetleme noktasına gitmekti. “Anafartalar Kahramanı”nı tüm dünyaya duyuracak yaklaşık dört ayın ilk günü böyle başlamıştı. Miralay Mustafa Kemal Bey’in Anafartalar Grubu Kumandanlığına atandığı tarih olan 8 Ağustos 1915 tarihi ile cepheden ayrıldığı 10 Aralık 1915 tarihi arasında Anafartalar Grubu Kumandanı sıfatıyla kendi imzasıyla 474, 15 Ağustos 1915 tarihine kadar Anafartalar Grubu Erkân-ı Harbi Mehmed Hayri Bey imzasıyla 26 ve daha sonra Grup Erkân-ı Harbi vazifesine atanan İzzeddin Bey imzalı 132 emir yazılmıştı. Mustafa Kemal ATATÜRK bu tarihî emirler neticesinde tarihe adını altın harflerle yazdırmış, 10 Aralık 1915’te cepheden “Anafartalar Kahramanı” olarak ayrılmıştı. Anafartalar Grup Kumandanlığı vazifesine ise vekâleten Mirliva Fevzi Bey [ÇAKMAK] atanmıştı. 8 Ağustos 1915 ile 27 Aralık 1915 tarihleri arasında Anafartalar Grubu Kumandanlığının faaliyetlerini kapsayan birinci el kaynak teşkil eden askerî raporlar, Çanakkale Savaşları literatürüne büyük katkı sunarken Çanakkale Savaşları’nda Mustafa Kemal ATATÜRK’ün rolü konusunda da önemli bir boşluğu dolduruyor. Çanakkale Savaşları Enstitüsü tarafından yayımlanan bu eserle Anafartalar bölgesindeki Türk birliklerinin 1915 yılında verdiği askerî emirler, ilk kez gün yüzüne çıkıyor. Birinci ve  İkinci Anafarta Muharebesi, Kireçtepe Muharebesi, Kocaçimentepe ve Conkbayırı ile İngilizlerin Çanakkale cephesini tahliyesi ile ilgili oldukça ilgi çekici ve yeni bilgiler ortaya çıkaran bu eser, iki cilt ve 1.537 sayfa olarak prestij bir eser olarak basıldı. ÇANAKKALE SAVAŞLARI SIRASINDAKİ ÜSTÜN HİZMETLERİ İLE ADINI TARİHE ALTIN HARFLERLE YAZDIRAN 3. KOLORDU (KUZEY GRUBU) KUMANDANLIĞI SIRASINDAKİ FAALİYETLERİ KAPSAYAN HARP CERİDELERİ YAYIMLANDI. 1914 yılından 1916 yılına kadar geçen süre içerisinde Çanakkale’nin savunmasından sorumlu 3’üncü Kolordu, savaşın ilerleyen şartları içerisinde teşkilat şemasında çeşitli değişikliklere uğramışsa da kendisine bağlı bulunan tümen seviyesindeki askerî birliklerle muharebelerin sonuna kadar Çanakkale’de görev almıştır. 25 Nisan 1915 tarihinde başlayan amfibi harekata karşı Gelibolu Yarımadası’nın savunmasını üstlenen birlik 3’üncü Kolordudur. 17 Mayıs 1915 tarihinden itibaren fiilî şekilde faaliyet yürütmeye başlayan Kuzey Grup Komutanlığı, bir bakıma 3’üncü Kolordunun vazifesini devralarak muharebelere devam etmiştir. 17 Mayıs 1915 tarihinden 7 Ağustos 1915 tarihine kadar Anafarta bölgesinden de sorumlu olan Kuzey Grup Komutanlığı, 6 Ağustos 1915 tarihinde Anafarta bölgesine yapılan yeni amfibi harekat nedeniyle bu bölgenin sorumluluğunu Anafarta Grup Komutanlığına devretmiştir. Bu hâli ile Çanakkale cephesinin kapandığı sürece kadar Kuzey Grup Komutanlığı, Arıburnu bölgesinin savunması ile sorumlu olmuştur. Bu eser, 1915 yılında Çanakkale Savaşları sırasında görev yapmış olan 3’üncü Kolordunun yaklaşık 2.500 sayfalık Eski Harfli Türkçe olarak not edilmiş harp ceridelerinin transkript edilmesinden oluşmaktadır. Askerî tarih araştırmaları ile ilgili birinci el kaynak niteliğinde veri sunan bu eser, 3’üncü Kolordunun 30 Temmuz 1914-31 Ocak 1916 tarihleri aralığındaki faaliyetlerini gün gün, saat saat anlatmaktadır. 1914-1915 yılları arasında Çanakkale’nin savunulması hususunda 5’inci Ordu Komutanı Liman Paşa’nın, 3’üncü Kolordu Komutanı Esad Paşa’nın, 7’nci Tümen Komutanları Albay Remzi ve Yarbay Mehmed Ali Bey’in, 8’inci Tümen Komutanı Albay Ali Rıza Bey’in, 9’uncu Tümen Komutanları Albay Cevad ve Albay Halil Sami Beylerin ve 19’uncu Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal’in seçkin emirleri bulunmaktadır. Çanakkale cephesinde 3’üncü Kolordu, seferberlik faaliyetleri, savunma planları ve uygulamaları, askerin talim ve terbiye faaliyetleri, ikmal ve cephane tedariki gibi faaliyetlerinin yanı sıra cephenin savunmasıyla görevli olarak Arıburnu-Kanlısırt Muharebeleri ve Conkbayırı-Kocaçimentepe Muharebeleri ile altın harflerle tarihe mâl olmuş bir birliktir.